Kapitalizm, ekonomik bir sistem olarak, üretim araçlarının (fabrikalar, makineler, araziler vb.) çoğunlukla özel şahıslar tarafından sahiplenilmesi ve işletilmesi üzerine kuruludur. Bu sistemde, mal ve hizmetlerin üretimi ve dağıtımı, kar amacı güden bireyler ve şirketler tarafından piyasa ekonomisi içinde gerçekleştirilir. Kapitalizmin temel özelliklerinden biri, rekabetin serbest piyasada arz ve talebi şekillendirmesi ve fiyatları belirlemesidir.
Kapitalizmin kökleri, Avrupa'da Orta Çağ'ın sonlarına ve erken Modern Dönem'e dayanır. Ancak, kapitalizm 18. ve 19. yüzyıllarda sanayi devrimi ile birlikte hız kazanmış ve dünya çapında yayılmaya başlamıştır. Bu dönemde, üretimde mekanizasyonun artması ve fabrika sisteminin gelişmesi, üretim şekillerinde büyük değişimlere neden olmuş ve kapitalist ekonomik sistemlerin temelleri atılmıştır.
Kapitalizmin birkaç temel ilkesi bulunmaktadır:
Özel Mülkiyet: Bireylerin ve şirketlerin mülk sahibi olma ve mülk üzerinde kontrol sahibi olma hakkı, kapitalizmin temel taşlarından biridir.
Kar Amacı: Kapitalizmde, bireyler ve şirketler, faaliyetlerinden kar elde etmeyi amaçlar.
Serbest Piyasa ve Rekabet: Ürün ve hizmetlerin fiyatı, serbest piyasada arz ve talebe göre belirlenir. Rekabet, kaliteyi artırır ve fiyatları düşürür.
Sermaye Birikimi: Yatırım ve yeniden yatırım yoluyla sermayenin artırılması, kapitalist sistemde önemli bir rol oynar.
Hükümetin Rolü: Kapitalizmde hükümetin ekonomiye müdahalesi minimaldir, ancak modern kapitalist sistemlerde, hükümetler piyasa başarısızlıklarını düzeltmek, kamu hizmetleri sağlamak ve sosyal refahı artırmak için müdahale edebilir.
Kapitalizm, ekonomik büyüme ve yenilikçiliği teşvik ederek birçok ülkede refah seviyesinin artmasına katkıda bulunmuştur. Ancak, gelir ve servet dağılımındaki eşitsizlikler, çevresel sorunlar ve piyasa başarısızlıkları gibi eleştirilere de maruz kalmıştır. Sosyalizm ve komünizm gibi alternatif ekonomik sistemler, kapitalizmin bu ve diğer sorunlarına çözümler sunmayı amaçlar. Kapitalizmin geleceği, bu eleştiriler ve zorluklar ışığında sürekli olarak tartışılmakta ve değerlendirilmektedir.
