Burjuva kelimesi, tarihsel ve sosyolojik bir kavram olup zaman içinde anlamı genişlemiş ve farklı bağlamlarda kullanılmaya başlanmış. Günümüzde hem ekonomik hem de kültürel bir tanım olarak karşımıza çıkan bu kelime, çoğu zaman yanlış ya da eksik anlaşılabilmekte. Peki burjuva ne demek, kökeni nedir ve günümüzde nasıl kullanılır?
Burjuva Kelimesinin Kökeni
Burjuva kelimesi, Fransızca “bourgeois” sözcüğünden gelir. Bu kelime ise Orta Çağ’da şehir anlamına gelen “bourg” kelimesinden türemiş. İlk ortaya çıktığında burjuva, şehirlerde yaşayan, soylu olmayan ancak zanaat, ticaret ve üretimle uğraşan kesimi tanımlamak için kullanılmış. Feodal düzende toplum; soylular, din adamları ve köylülerden oluşurken, burjuvazi bu yapının dışında gelişen yeni bir sınıf olarak ortaya çıkmış.
Tarihsel Anlamda Burjuvazi
Tarihsel olarak burjuvazi, sanayi devrimi ve kapitalizmin yükselişi ile güç kazanan bir sınıf. Üretim araçlarına sahip olan, sermaye biriktiren ve ticaretle zenginleşen bu kesim zamanla siyasi ve ekonomik gücü de elinde toplamış. Özellikle Karl Marx’ın sınıf teorisinde burjuvazi, üretim araçlarını elinde bulunduran egemen sınıf olarak tanımlanır. Marx’a göre burjuvazi, emek gücünü satan işçi sınıfı (proletarya) üzerinde ekonomik bir hâkimiyet kurar.
Günlük Dilde Burjuva Ne Anlama Gelir?
Günümüzde “burjuva” kelimesi yalnızca sınıfsal bir tanım olmaktan çıkmış, daha çok yaşam tarzı ve kültürel tutum anlamında kullanılmaya başlanmış. Günlük dilde burjuva;
- Konforlu ve düzenli bir hayat süren
- Maddi güvenceye önem veren
- Geleneksel, risksiz ve güvenli yaşamı tercih eden
- Estetik, sanat ve kültüre belirli bir mesafeden yaklaşan
kişileri tanımlamak için kullanılabilir.
Bu kullanım bazen nötr, bazen de eleştirel bir anlam taşır. Özellikle entelektüel veya politik tartışmalarda “burjuva zihniyeti” ifadesi, yeniliğe kapalı, statükocu ve fazla konformist bir bakış açısını eleştirmek için kullanılır.
Burjuva Kültürü ve Yaşam Tarzı
Burjuva yaşam tarzı denildiğinde genellikle;
- Düzenli iş ve gelir
- Mülkiyet sahibi olma (ev, araba vb.)
- Aile, kariyer ve sosyal statüye önem verme
- Toplumsal kurallara uyum
gibi unsurlar akla gelir. Bu yaşam biçimi, özellikle modern şehir hayatında “orta sınıf” kültürüyle büyük ölçüde örtüşür.
Burjuva Olmak Olumlu mu Olumsuz mu?
Burjuva kavramı, kullanıldığı bağlama göre olumlu ya da olumsuz bir anlam kazanabilir. Kimileri için burjuva olmak; düzenli, güvenli ve istikrarlı bir yaşam anlamına gelirken, kimileri için ise yaratıcılıktan uzak, fazla konformist ve sıradan bir hayatı temsil eder. Bu nedenle “burjuva” kelimesi tek başına bir yargı içermez; asıl anlamını kullanıldığı bağlam belirler.
Burjuva;
- Kökeni Orta Çağ şehir yaşamına dayanan
- Tarihsel olarak sermaye sahibi sınıfı ifade eden
- Günümüzde ise çoğunlukla yaşam tarzı ve zihniyet anlamında kullanılan
- Sosyolojik, ekonomik ve kültürel bir kavramdır
Toplumsal yapıları ve sınıf ilişkilerini anlamak için burjuva kavramı, hâlâ önemli ve güncelliğini koruyan bir terim.
