Hukuk alanında sık kullanılan kavramlardan biri olan külli halefiyet, özellikle miras hukuku ve şirket birleşmeleri gibi durumlarda karşımıza çıkar. Kelime anlamıyla “tam ve bütün bir şekilde yerine geçme” anlamına gelen külli halefiyet, bir kişinin veya bir tüzel kişiliğin; bir başka kişinin tüm hak, görev ve borçlarının halefi (devamı) olması durumunu ifade eder.
Külli Halefiyet Nedir?
Külli halefiyet, bir kişinin malvarlığını oluşturan tüm hakların, alacakların ve borçların tek seferde başka bir kişiye geçmesi. Bu geçiş, tek tek işlem yapılmasına gerek kalmaksızın bir bütün halinde gerçekleşir.
Bu kavram, özellikle şu iki alanda çok önemli:
- Miras Hukuku
- Şirket Birleşmeleri ve Devralmalar
Miras Hukukunda Külli Halefiyet
Bir kişi vefat ettiğinde, malvarlığı sadece haklardan değil, aynı zamanda borçlardan da oluşur. İşte bu noktada mirasçılar, miras bırakan kişinin:
- taşınır ve taşınmaz mallarına,
- alacaklarına,
- borçlarına,
- devam eden davalarına
toplu olarak halef olur. Yani mirasçılar, yalnızca malları değil, borçları da devralır. Bu nedenle külli halefiyet, miras sürecinde oldukça kritik bir kavram.
İstisna: Borçların mirasçıya geçmemesi için mirasın reddi yoluna başvurulabilir.
Şirketlerde Külli Halefiyet
Şirket birleşmeleri veya devralmalarında da külli halefiyet uygulanır. Bir şirketin başka bir şirketle birleşmesi halinde:
- şirketin tüm malvarlığı, alacakları ve borçları
- otomatik olarak birleşilen şirkete geçer.
Bu geçiş için her bir mal, sözleşme veya borç için ayrıca devretme işlemi yapılmasına gerek yoktur.
Külli Halefiyet ile Cüzi Halefiyet Arasındaki Fark
| Özellik | Külli Halefiyet | Cüzi Halefiyet |
|---|---|---|
| Geçiş Şekli | Tüm malvarlığı bir bütün olarak geçer | Belirli bir mal, hak veya borç geçer |
| İşlem Gerekliliği | Toplu geçer, tek tek işlem gerekmez | Her işlem için ayrı devir gerekir |
| Örnek | Miras, şirket birleşmesi | Satış sözleşmesi, kira devri |
Külli halefiyet, hukukta kişiden kişiye malvarlığının tamamının toplu olarak aktarılması anlamına gelir. Mirasçıların tüm hak ve borçları devralması veya şirket birleşmelerinde varlıkların otomatik geçmesi buna örnek. Bu nedenle, mirasın kabulü veya şirket işlemlerinde külli halefiyetin sonuçları dikkatle değerlendirilmeli.
